SÜNNETİ SENİYYE

2. Yemekten önce ve sonra elleri yikamak.

3. Yemege besmele ile baslamak, Allah’in sonsuz ikram ve nimetlerini tefekkür ederek yemek, sonunda da hamd etmek.

4. Yemekte tabagin kendi önümüze gelen tarafindan yemek.

5. Yerde bir sofra bezinin üstünde yemek. Ihtiyaç oldugu takdirde masada da yenilebilir.

6. Yemege sofradakiler ile beraber baslamak.

7. Acikmadikça yememek, tam doymadan yemegi birakmak.

8. Tabaga az yemek koydurtup artik birakmamak.

9. Sofrada sag dizi dikip, sol dizi yere yatirmak.

10. Saf ipek ve saf altin ümmet-i Muhammed’in erkeklerine haram kilinmistir.

11. Selami yaymak. Selam, kelamdan önce gelir.

12. Eve girince ilk söz ev halkina selam vermek olmalidir.

13. Selamla birlikte samimiyetle, tebessüm ederek musafahada bulunmak.

14. Musafaha ile birlikte, hürmet, samimiyet ve sefkate vesile olan kucaklasmalar yapilabilir. Süfli hisleri uyandiracak sarilmalar caiz degildir.

15. Musafahada önce eli uzatan çekmelidir. Biz çekersek bulusmadan memnuniyetsizlik manasi çikabilir.

16. Ilmiyle amil din adamlari ile adil devlet baskanlarinin eli öpülür, beseri hisleri yok olmus yasli hanimlara selam verilebilir, gerekirse eli de öpülebilir. Yeter ki fitneye sebep olmasin.

17. Hediyelesmek ve gelen hediyeye ayniyla veya daha güzeliyle karsilik vermek.

18. Az gülmek, gülünce kahkaha ile degil, tebessüm ederek gülmek. Mütebessim olmak.

19. Çogu zaman susmak, tefekkür etmek, ihtiyaç olunca konusmak.

20. Tane tane, orta bir ses tonuyla konusmak. Çok mühim seyleri üç defa tekrar etmek.

21. Konusmaya Allah’in adiyla baslamak ve Allah’in adiyla bitirmek.

22. Nefsi ve dünyalik bir sey için öfkelenmemek. Bir hak zayi oldugunda ve uhrevi meselelerde, Allah ve din hakki için öfkelenmek.

23. Dogru sözle saka ve mizah yapmak.

24. Bos isler (malayani) ile istigal etmemek.

25. Uyku için yatinca önce sag tarafina yatmak, sag yanagini sag avucunun içine koymak ve o günün muhasebesini yapmak.

26. Yüzükoyun yatmamak.

27. Yataga girdiginde avuçlari açik olarak birlestirerek Ihlas, Felak ve Nas surelerini okuyup avucunun içine üfleyip sonra bütün vücudunu sivazlamak, bunu üç defa tekrarlamak.

28. Beyaz giymek.

29. Mest giymek.

30. Ayakkabi giyerken önce sagdan baslamak, çikarirken de önce soldan çikarmak.

31. Takke ve sarikla basi kapatip namazi öyle kilmak.

32. Sogan ve sarimsak kokusuyla mescid ve meclislere yaklasmamak.

33. Üzerinde kudsi kelimeler ve ayetler yazili esya ile tuvalet ve pis yerlere girmemek.

34. Misafire elinde bulunandan ikramda bulunmak. Misafir ve ziyaretçileri temiz bir kilik kiyafetle karsilamali.

35. Aksirinca sesi az yükseltip, “Elhamdülillah” demek. Böyle diyene de “Yerhamükellah” demek. Bize dediklerinde “Yehdina ve yehdikümüllah” diye cevap vermek. Bu üçe kadar böyle mukabele seklinde devam edebilir. Üç defadan fazla aksiran olursa, nezleden aksirmistir ve mukabele gerekmez.

36. Esnemeyi mümkün oldugu kadar gizlemek. Agzi elle kapayarak gidermeye gayret etmek. Namazda iken esneme gelirse, ayakta ise sag elin, diger hallerde ise sol elin tersi ile agzi kapatmak münasip olur.

37. Davete icabet ve hediyeyi kabul etmek.

38. Kapiyi üç defa vurmak, cevap verilmezse geri dönüp gitmek. “Kim o?” diye soruldugunda, “Benim.” dememek, kendimizi açik bir sekilde tanitmak, maksadimizi belirtmek. Kapinin tam karsisinda durup içeriyi gözleme durumunda bulunmamak. Biraz kenarda durarak, ailedeki mahremiyeti görmekten içtinap etmek.

39. Ayakta bevletmemek. Tuvalette idrar saçintisindan, korunmak. Hadiste kabir azabinin çogunun idrar saçintisindan ileri geldigi bildirilmistir. Tuvalete ihtiyaç için oturdugu vakit ön ve arkanin kibleye karsi dönük olmamasi gerekir

.40. Banyo yapilan yere bevletmemek. Çünkü vesvesenin çogu bundandir.

41. Insanlarin istifade ettigi gölgeliklere, yol ve yol kenarlarina, çesme ve pinarlara bevletmemek, pisletmemek ve de tükürmemek. Hadiste, bunu yapanlarin lanetlenmesinden korkulacagi bildirilmistir.

42. Kasik ve koltuk alti temizligine titizlik göstermek. Buralardan ayrilan parçalar temizken ayrilmasina da dikkat etmeli ve cünüp iken buralari tiras etmemelidir. Bu tür temizlik caiz olsa da sünnete uygun degildir.

43. Büyük ve umumi banyolarda tesettürle yikanmali, pestamal kullanilmali.

44. Mümkünse her abdest alista misvak (firça) kullanmak. Diyanet Isleri Baskanliginin nesrettigi misvak hadisi tercümesinde söyle bir hüküm mevcuttur: “Misvaktan kasit dislerin temizlenmesi, agiz içindeki kötü kokunun giderilmesi ve mikroplarin yok edilmesidir. Bunu temin eden Erek agacindan baska firçalar da varsa, o da misvak yerini tutar.”

45. Emin ve muttaki insanlarla istisare etmek, neticedeki karara tevekkülle uymak.

46. Cömertlik. “Cömert Allah’a yakin, cimri ise Allah’a uzaktir. Cömertlik kökü cennette olan bir agacin dünyaya sarkmis dalidir. Kim o dala tutunursa o dal onu cennete çeker.”

47. Çok tefekkür etmek. “Tefekkür gafleti izale eder. Ölümü tefekkür etmek fani lezzetleri acilastirir. Esyanin üzerindeki fena damgasini gösterir.”

48. Borçlanmalarda durumu yaziyla veya bir sahitle tevsik etmek. Böyle bir tedbir asla itimatsizlik sayilmaz. Anlasmalarda degisik tevil ve tefsirlere yol açacak bosluklar birakilmamalidir. Durumu net olarak tespit etmek lazimdir.

49. Bir yakini vefat eden Müslüman kardesini teselli ederek taziyede bulunmak. “Allah merhuma rahmet etsin.” seklinde dua yapilir. Taziye ziyareti vasati üç gün içinde yapilir. Üç günden sonraki ziyaretlerde vefati hatirlatip hüznü desmek uygun olmaz. Evinden cenaze çikan kimseler üzüntüden dolayi yemek hazirlayip sofra kuramazlar. Bunun için vefali komsular bir müddet bu eve yemek getirirler. Böylece hüzünlerine ortak olduklarini fiilen göstermis olurlar. Cenaze sahibi üç gün kendisine kolayca erisilebilecek bir ortam hazirlar ve böylece kardeslerinin taziyede bulunabilmelerine imkan taninmis olur.

50. Ölmüs kimseleri hayirla yad etmek.

51. Mevtanin ardindan yüksek sesle ve çirpinarak, saç bas yolarak aglamamak. Böyle yapmak kadere itiraz ve Cenabi Hakkin takdirini itham etmek olur. Ayrica bu mevtaya iyilik degil azaba vesile olur.

52. Sekerat halindeki hastalara “La ilahe illallah, Muhammedün rasulullah.” seklinde telkinde bulunmak. Hastanin dudaklarini temiz ve islak bir bezle sulandirip kurumamasini saglamak. Ölüm vaki olup son nefes verilince, okumalar durdurulur ve cenazenin uzaginda devam edilebilir. Çenesinin açik kalmamasi için mendil ve benzeri seylerle basa baglanir. Gözleri açik ise kapatilir.

53. Kabirleri ziyaret etmek. Gafleti dagitir ve uhrevi tefekküre vesile olur. Kabristanin kapisina yaklasinca, kabir halkina gizlice selam verilir. “Ey kabir sakinleri, esselamu aleyküm. Sizler bizden önce geldiniz, bizler de sizleri takip edecegiz. Size Allah’tan af ve magfiret dileriz.” Seklinde selam ifade edilebilir. Sonra ziyaret edilecek merhumun ayakucu tarafindan yaklasilir. Yüzüne müteveccihen veya kibleye karsi durulur. Kur’an ve dualar okunabilir. Ziyaret esnasinda mezarlari çignemek mekruhtur. Sayet geçip gitmek için baska müsait yol yoksa, merhuma sevap hediye edilerek, geçilebilir. Mezar üzerindeki yesillikler yolunmaz, bilakis çiçekler ekilir. Kurumus otlar ayiklanir.

54. Hasta akraba, dost ve arkadaslari ziyaret etmek. Onlara teselli ve ümit vermek. Ziyareti uzun tutmamak. Hastanin hosa gitmeyecek hallerini baska yerde anlatmamak.

55. Sila-i rahimde bulunmak. “Akrabayla alakayi kesen bir kimsenin bulundugu meclise Allah’in rahmeti inmez.”

56. Zemzem suyunu hürmeten ayakta ve kibleye karsi dönerek içmek.

57. Anne-babaya itaat etmek, onlara ihsanda bulunmak, kalplerini kirmamak ve hayir dualarini almak.